Hành tăm là củ gì? Củ hành tăm có tác dụng gì?

Hành tăm hay còn được gọi là củ nén được xem là một loại gia vị đặc trưng xuất hiện vô cùng phổ biến trong các món ăn hàng ngày của người dân Việt Nam. Củ nến không chỉ giàu về các thành phần dinh dưỡng mà còn có tác dụng điều trị bệnh hiệu quả như đau đầu, cảm mạo, tốt cho sức khoẻ,… Vậy củ hành tăm là hành gì? Củ hành tăm có tác dụng gì? Củ nén trị bệnh gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn về tác dụng của củ hành tăm qua bài viết sau đây.

Hành tăm là hành gì?

Hành tăm có tên khoa học là Allium schoenoprasum hay Allium odorum L, thuộc họ hành Alliaceae và còn được gọi với các tên gọi khác như củ nén, hành nén,…

Hình ảnh cây hành tăm

Cây hành tăm có thân hành to, màu trắng hoặc tía do các bẹ lá nhô cao ôm quanh gốc. Thân có kích thước khoảng ngón tay với chiều cao trung bình từ 30 – 50cm, gần giống với hành hương nhưng có kích thước nhỏ hơn.

Củ được bao phủ bởi nhiều lớp màng bao bọc nên rất dai, củ có kích thước nhỏ cỡ hạt ngô dài 2 – 3cm.

Lá gồm 3 – 8 cái mọc thẳng từ thân, hình trụ với chiều dài 20cm, bên trong rỗng, màu xanh nhạt, đầu lá thuôn nhẵn.

Hoa mọc thành cụm từ giữa cụm lá trên một cán hình trụ rỗng, mọc thẳng đứng và dài tới 65cm, thành tán giả dạng đầu. Hoa cây hành tăm rất nhiều hình chuông, bao hoa gồm 2 vòng, 3 cánh hoa, 3 lá đài, bầu thượng, nhị 6, 3 ô. Hơn nữa, hoa còn được bao bọc bởi một lá bắc mỏng, gồm 2 – 3 mo hoa mỏng và nhọn ở đầu.

Quả hành tăm thuộc dạng quả nang hình cầu với đường kính khoảng 4 – 6mm, hạt 6, hình 3 cạnh màu đen, hạt nhỏ, chín vào mùa hè và chuyển sang màu đen khi hạt già. Cây hành tăm thường ra hoa từ tháng 8 – 10 và bắt đầu mùa quả từ tháng 11 – 1 năm sau.

Khu vực phân bố, thu hái

Cây hành tăm hay củ nén là một loại cây sống lâu năm, hiện nay chữa nguồn gốc về loài này. Chúng chủ yếu phân bố ở khu vực Bắc Mỹ, Châu Âu, Châu Á… Loài cây này thích nghi với vùng có khí hậu nhiệt đới và đã trải qua quá trình trồng trọt, phát triển lâu dài. Nói chung, các loại hành tăm ngày nay rất phong phú và đa dạng. Ở Việt Nam, hành nén là một loài cây quen thuộc được phân bố ở hầu hết khắp các tỉnh thành từ Bắc vào Nam, đặc biệt là khu vực miền Trung từ Quảng Nam đến Quảng Trị.

Cây hành tăm ưa sáng, chịu được bóng râm nhẹ nhưng tốt nhất với ánh sáng 6 – 8 giờ.

Cây phát triển tốt trên những loại đất giàu dinh dưỡng, ẩm nhưng thoát nước tốt như đất giàu mùn, đất thịt pha cát và độ pH của đất nên nằm trong mức khoảng 6,5 – 7. Cây ưa ẩm, không chịu được ngập úng, cần tránh tưới nước vào gốc cây khi cây mọc lá vì dễ gây nên tình trạng trôi đất và bật gốc. Mỗi ngày chỉ nên tưới cây một lần và buổi chiều muộn là phù hợp nhất.

Hành tăm được trồng bằng củ, nên chọn những củ có vỏ bóng, tròn căng, nguyên vẹn và chắc chắn để đạt được năng suất cao. Vì gieo hạt có năng suất thấp, tỷ lệ nảy mầm thấp nên cần chăm sóc nhiều hơn, tốn nhiều thời gian hơn.

Cây hành tăm sống 1 – 2 năm, có thể phát triển quanh năm nhưng thời điểm gieo hạt tốt nhất là vào mùa xuân.

Lá hành tăm có thể được thu hoạch sau 60 ngày trồng và có thể được hái bằng tay hoặc dùng kéo cắt gần sát gốc. Còn củ thì được thu hoạch khoảng 200 ngày sau khi gieo và nên nhổ cả phần gốc lẫn rễ.

Bên cạnh đó, hành tăm còn là một loại gia vị góp phần tăng thêm phần hấp dẫn và độc đáo cho món ăn.

Thành phần hoá học

Theo nhiều tài liệu cho thấy có chứa thành phần học khá phong phú và đa dạng như Protein, nước, chất béo, chất xơ, canxi, tro, sắt, photpho, Vitamin A, Vitamin B, Vitamin C, lutein, lectin, zeaxathin, acillin,…

Ngoài ra, trong lá hành tăm có chứa tinh dầu dạng lưu huỳnh giống hành tỏi như diallyl disulfua, allylpropyl disulfua, metypentydisufid, pentyhydrodislfid, nhiều silicium,…

Tác dụng dược lý – Củ hành tăm có tác dụng gì?

Trong đông y củ hành tăm có tác dụng gì?

Theo đông y, hành nén có vị cay, mùi hăng nồng, tính ấm có tác dụng tiêu đờm, giảm ho, giảm ra mồ hôi, giải độc, lợi tiểu, sát khuẩn, bí tiểu tiện, cảm hàn, ngộ độc chì,…

Trong y học hiện đại củ hành tăm có tác dụng gì?

Hành tăm giúp hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch, huyết áp

Trong hành tăm rất giàu lutein, zeaxanthin – Những chất này giúp bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do và cả kali-ion có tác dụng ổn định nhịp tim. Củ nén giúp giảm cholesterol xấu, kiểm soát huyết áp, bảo vệ tim khỏi các bệnh như bệnh thiếu máu cơ tim, đột quỵ,… Ngoài ra, hoạt chất quercetin trong dược liệu làm giảm sự tích tụ mảng bám trong động mạch.

Ngăn ngừa bệnh ung thư – Củ hành tăm có tác dụng gì?

Một số tài liệu đã chỉ ra rằng các hợp chất lưu huỳnh trong hành tăm có ảnh hưởng tích cực đối với các bệnh ung thư và đặc biệt là ung thư đường tiêu hóa. Cụ thể, chất này có khả năng ức chế enzym kích hoạt chất gây ung thư, làm chậm quá trình phát triển của tế bào xấu và hạn chế khả năng lây lan của bệnh.

Tác dụng kháng khuẩn – Củ hành tăm có tác dụng gì?

Dựa trên một số nghiên cứu, củ hành tăm có tác dụng rõ rệt trong việc ức chế các trực khuẩn lỵ, yếu hơn ở trực khuẩn coli, tụ cầu vàng,…

Chống oxy hoá, ngừa lão hoá và tăng cường đề kháng

Với hàm lượng vitamin, hợp chất silic, khoáng chất,… Trong củ nén khá cao có tác dụng chống oxy hoá. Đặc biệt, vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành collagen, mô liên kết và tăng độ đàn hồi cho da. Ngoài ra, hoạt chất này còn tăng cường khả năng tăng cường miễn dịch, tạo hàng rào bảo vệ cơ thể trước các tác nhân bất lợi bên ngoài và làm chậm quá trình lão hóa.

Có lợi cho phụ nữ mang thai

Củ hành tăm giàu khoáng chất và vitamin, giúp cung cấp các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển trí não của thai nhi, ngăn ngừa dị tật bẩm sinh và đồng thời nâng cao khả năng nhận thức. Đặc biệt là folate – thành phần quan trọng trong quá trình phân chia tế bào, tổng hợp DNA trong cơ thể, hỗ trợ sự phát triển của trẻ.

Tác dụng của củ hành tăm trong ẩm thực

Ngoài vai trò là một vị thuốc quý thì hành tăm còn được sử dụng kèm với các món ăn giúp dậy mùi thơm và mang đến hương vị độc đáo, hấp dẫn riêng. Hành tăm tươi có mùi rất hăng, thậm chí có mùi khó chịu nhưng sau khi phi vàng sẽ có mùi thơm rất đặc biệt.

Củ nén thường được dùng để chế biến các món ăn có mùi tanh. Dùng củ nén để nấu cháo lươn không chỉ khử được mùi tanh mà còn có mùi vị rất hấp dẫn. Bên cạnh đó, hành tăm cũng là một loại gtia vị không thể thiếu đối với các loại cá nước ngọt.

Trong làm đẹp hành tăm có tác dụng gì?

Hành tâm không chỉ có lợi cho cơ thể trong việc chữa bệnh, là một loại gia vị không thể thiếu trong các món ăn mà nó còn được biết đến như một loại thực phẩm có nhiều công dụng trong việc làm đẹp.

Theo nghiên cứu hiện đại cho thấy, trong hành tâm có chứa silicium với một lượng đáng kể và các tiền tố của vitamin A, vitamin B và vitamin C nên có khả năng giúp bảo vệ da khỏi các tác nhân gây hại và hỗ trợ quá trình phục hồi da sau mụn.